Ekologiczne rozwiązania w branży naftowej

Wprowadzenie

Branża naftowa, tradycyjnie postrzegana jako mająca znaczny wpływ na środowisko naturalne, stoi obecnie przed wyzwaniem głębokiej transformacji w kierunku zrównoważonego rozwoju. Firmy naftowe działające w Polsce coraz aktywniej poszukują rozwiązań, które pozwolą na ograniczenie negatywnego oddziaływania ich działalności na ekosystemy, redukcję emisji gazów cieplarnianych oraz efektywniejsze wykorzystanie zasobów.

W niniejszym artykule przedstawiamy przegląd ekologicznych rozwiązań wdrażanych przez firmy naftowe w Polsce, z uwzględnieniem zarówno inicjatyw realizowanych przez krajowe przedsiębiorstwa, jak i międzynarodowe koncerny działające na polskim rynku.

1. Strategie neutralności emisyjnej

Rosnąca świadomość zagrożeń związanych ze zmianami klimatu skłania firmy naftowe do opracowywania i wdrażania długoterminowych strategii dekarbonizacji. Przodujące koncerny działające w Polsce przyjęły już ambitne cele redukcji emisji gazów cieplarnianych.

PKN Orlen: ORLEN2030 - w kierunku neutralności emisyjnej

PKN Orlen, największy koncern paliwowo-energetyczny w Polsce, ogłosił w 2020 roku strategię ORLEN2030, która zakłada osiągnięcie neutralności emisyjnej do 2050 roku. W perspektywie krótkoterminowej, do 2030 roku, spółka planuje:

• Redukcję emisji CO2 o 20% w segmentach rafinerii, petrochemii i wydobycia
• Zmniejszenie intensywności emisji CO2 w energetyce o 33%
• Zainwestowanie ponad 25 mld PLN w projekty zrównoważonego rozwoju

Shell: Net Zero Emissions do 2050 roku

Shell, obecny na polskim rynku od lat 90., realizuje globalną strategię Net Zero Emissions, dążąc do osiągnięcia neutralności emisyjnej do 2050 roku. W ramach tej strategii firma:

• Dąży do redukcji śladu węglowego produktów sprzedawanych klientom o 30% do 2035 roku i o 65% do 2050 roku (w porównaniu z 2016 rokiem)
• Inwestuje rocznie 2-3 mld USD w rozwiązania niskoemisyjne i odnawialne źródła energii
• Rozwija sieć ładowarek dla pojazdów elektrycznych Shell Recharge

BP: Ambicja Net Zero do 2050 roku

BP realizuje strategię transformacji, której celem jest osiągnięcie neutralności emisyjnej do 2050 roku. W Polsce przekłada się to na:

• Rozwój sieci stacji ładowania pojazdów elektrycznych BP Pulse
• Zwiększanie oferty paliw niskoemisyjnych i biokomponentów
• Modernizację stacji paliw w kierunku większej efektywności energetycznej

"Transformacja energetyczna to nie tylko konieczność, ale i ogromna szansa dla firm z sektora naftowego na redefinicję swojej roli w gospodarce. Kluczem jest wykorzystanie posiadanych kompetencji i infrastruktury do rozwoju nowych obszarów działalności zgodnych z celami zrównoważonego rozwoju."

- Daniel Obajtek, Prezes Zarządu PKN Orlen

2. Inwestycje w odnawialne źródła energii

Dywersyfikacja działalności w kierunku odnawialnych źródeł energii (OZE) stanowi jeden z filarów strategii transformacyjnych firm naftowych. Polskie koncerny coraz śmielej inwestują w zieloną energię.

Morskie farmy wiatrowe

PKN Orlen, po przejęciu Energi, aktywnie rozwija projekty morskich farm wiatrowych na Bałtyku. Flagowym projektem jest Baltic Power o mocy 1,2 GW, realizowany we współpracy z kanadyjską firmą Northland Power. Budowa farmy ma się rozpocząć w 2023 roku, a zakończenie planowane jest na 2026 rok.

Potencjał morskiej energetyki wiatrowej na Bałtyku jest ogromny - szacuje się, że do 2040 roku moc zainstalowana w polskiej części Morza Bałtyckiego może osiągnąć nawet 11 GW.

Fotowoltaika i lądowe farmy wiatrowe

Firmy naftowe inwestują również w rozwój lądowych farm wiatrowych i instalacji fotowoltaicznych. PKN Orlen planuje, że do 2030 roku będzie dysponował mocą wytwórczą OZE na poziomie 2,5 GW. Już teraz koncern posiada kilka farm fotowoltaicznych, w tym instalację w Wielbądzu o mocy 62 MW.

3. Rozwój technologii wodorowych

Wodór jest postrzegany jako jeden z kluczowych nośników energii w gospodarce niskoemisyjnej przyszłości. Polskie firmy naftowe aktywnie inwestują w rozwój technologii wodorowych.

PKN Orlen: Projekty "Hydrogen Eagle" i "H2Go"

PKN Orlen realizuje strategię wodorową, której elementem jest program "Hydrogen Eagle" zakładający budowę:

• Elektrolizerów o łącznej mocy około 250 MW zasilanych energią odnawialną
• Sieci ponad 100 stacji tankowania wodoru w Polsce, Czechach i na Słowacji
• Instalacji do produkcji wodoru niskoemisyjnego z wykorzystaniem technologii przetwarzania odpadów komunalnych

Projekt "H2Go" zakłada z kolei budowę innowacyjnej instalacji do produkcji wodoru w rafinerii w Płocku. Wodór będzie produkowany w procesie reformingu parowego gazu ziemnego z zastosowaniem technologii wychwytywania CO2 (CCS).

Shell: Inwestycje w wodorową mobilność

Shell na świecie jest jednym z liderów rozwoju infrastruktury wodorowej dla transportu. W Polsce firma analizuje potencjał budowy stacji tankowania wodoru dla transportu ciężkiego, szczególnie w korytarzach TEN-T (Transeuropejska Sieć Transportowa).

4. Biopaliwa i paliwa syntetyczne

W perspektywie średnioterminowej, biopaliwa i paliwa syntetyczne odegrają istotną rolę w redukcji emisji z transportu, szczególnie w segmentach trudnych do elektryfikacji, takich jak transport ciężki, lotnictwo czy żegluga.

Biopaliwa drugiej generacji

PKN Orlen inwestuje w rozwój produkcji biopaliw drugiej generacji, które - w przeciwieństwie do biopaliw pierwszej generacji - są wytwarzane z surowców niespożywczych, takich jak odpady rolnicze, odpady komunalne czy algi. W 2021 roku koncern uruchomił w Trzebini instalację do produkcji ekologicznego glikolu propylenowego z wykorzystaniem gliceryny powstającej przy produkcji biodiesla.

Sustainable Aviation Fuel (SAF)

W odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie na paliwa lotnicze o niższym śladzie węglowym, PKN Orlen planuje rozpoczęcie produkcji zrównoważonego paliwa lotniczego (SAF). Paliwo to może być wytwarzane z różnych surowców, w tym z olejów roślinnych, tłuszczów zwierzęcych czy zużytych olejów kuchennych.

Paliwa syntetyczne (e-fuels)

Paliwa syntetyczne, wytwarzane z wodoru i wychwyconego CO2, stanowią obiecującą alternatywę dla paliw kopalnych. Shell i BP prowadzą na świecie zaawansowane projekty badawczo-rozwojowe w tym obszarze, a efekty tych prac mogą w przyszłości trafić również na polski rynek.

5. Efektywność energetyczna i redukcja emisji metanu

Poza strategicznymi inwestycjami w nowe obszary działalności, firmy naftowe podejmują liczne działania mające na celu ograniczenie śladu środowiskowego istniejącej infrastruktury.

Modernizacja rafinerii

PKN Orlen realizuje szereg projektów modernizacyjnych w rafinerii w Płocku, mających na celu zwiększenie efektywności energetycznej i redukcję emisji. Obejmują one:

• Wymianę pieców technologicznych na bardziej efektywne
• Modernizację systemów odzysku ciepła
• Optymalizację procesów produkcyjnych

Programy redukcji emisji metanu

Metan, będący głównym składnikiem gazu ziemnego, jest znacznie silniejszym gazem cieplarnianym niż CO2. Firmy naftowe wdrażają programy mające na celu ograniczenie niezamierzonych emisji metanu poprzez:

• Regularne inspekcje infrastruktury z wykorzystaniem kamer termowizyjnych i detektorów gazu
• Modernizację urządzeń odpowietrzających i uszczelniających
• Minimalizację operacji odpowietrzania i spalania gazu na pochodniach

Rozwiązania cyfrowe

Zaawansowane technologie cyfrowe, takie jak Internet Rzeczy (IoT), sztuczna inteligencja i analityka predykcyjna, są wykorzystywane do optymalizacji procesów produkcyjnych i logistycznych, co przekłada się na redukcję zużycia energii i emisji zanieczyszczeń.

6. Elektromobilność i infrastruktura ładowania

Rozwój elektromobilności stanowi istotny element strategii transformacyjnych firm naftowych, które coraz częściej postrzegają siebie jako dostawców energii dla różnych form mobilności, a nie tylko paliw kopalnych.

Stacje ładowania pojazdów elektrycznych

PKN Orlen, Shell i BP intensywnie rozwijają swoje sieci ładowarek dla pojazdów elektrycznych:

• PKN Orlen planuje instalację 1000 punktów szybkiego ładowania do 2025 roku
• Shell Recharge rozwija sieć ładowarek na wybranych stacjach Shell w Polsce
• BP Pulse instaluje punkty ładowania na stacjach BP, oferując również rozwiązania do ładowania w domach i firmach

Integracja z OZE

Coraz częściej stacje ładowania są zasilane energią z odnawialnych źródeł, co dodatkowo zmniejsza ślad węglowy pojazdów elektrycznych. PKN Orlen testuje rozwiązania oparte na magazynach energii i lokalnych mikroinstalacjach OZE.

7. Gospodarka obiegu zamkniętego

Firmy naftowe w Polsce wdrażają zasady gospodarki obiegu zamkniętego, dążąc do maksymalizacji efektywności wykorzystania surowców i minimalizacji ilości odpadów.

Recykling plastiku

PKN Orlen rozwija technologie chemicznego recyklingu tworzyw sztucznych, które umożliwiają przetwarzanie odpadów plastikowych z powrotem na surowce petrochemiczne. W ramach projektu ORLEN Unipetrol w Czechach, koncern pracuje nad instalacją do pirolizy odpadów plastikowych.

Zagospodarowanie CO2

Carbon Capture and Utilization (CCU) to technologie umożliwiające wychwytywanie i wykorzystanie CO2 jako surowca do produkcji wartościowych produktów, takich jak metanol, nawozy czy materiały budowlane. PKN Orlen analizuje możliwości wdrożenia takich rozwiązań w swoich zakładach produkcyjnych.

Podsumowanie

Firmy naftowe działające w Polsce aktywnie odpowiadają na wyzwania związane z ochroną środowiska i zmianami klimatu, wdrażając szereg innowacyjnych rozwiązań ekologicznych. Transformacja w kierunku przedsiębiorstw multienergetycznych jest procesem złożonym i długotrwałym, ale już teraz widać znaczące postępy w tym zakresie.

Kluczowe znaczenie ma kompleksowe podejście, łączące inwestycje w nowe, niskoemisyjne obszary działalności z modernizacją istniejącej infrastruktury w celu zwiększenia jej efektywności i zmniejszenia wpływu na środowisko.

Warto podkreślić, że sukces transformacji firm naftowych zależy nie tylko od ich własnych działań, ale również od sprzyjających regulacji, dostępności finansowania dla projektów niskoemisyjnych oraz akceptacji i wsparcia ze strony klientów, którzy swoimi wyborami konsumenckimi mogą przyspieszyć lub spowolnić ten proces.